Belgrado (Република Србија)

"Als ik later groot ben ga ik naar`Amerika en bouw ik een wiel waarbij water energie opwekt", woorden met die strekking   uitte  Nicola Tesla  (1856-1943) als kind. En zo geschiedde het dat in 1895 de eerste waterkrachtcentrale (Adam's Power Station)   werd voltooid bij Niagara watervallen, waarbij Tesla bijna alle technische knowhow aanleverde, o.a. gebruikmakend van wisselstroom,  en transport van stroom door transformatoren.   Ik bevond mij in het Nicola Tesla museum  (in Belgrado) alwaar ik meer leerde over deze briljante excentrieke  zonderling en zijn bijdrages aan wetenschap en technische revoluties, hetgeen de gids van dit kleine maar uiterst boeiend en informatieve museum deed inspireren hem de "vader van de -21e-  eeuw" te noemen. Tesla was een onbaatzuchtig man, met de filosofie dat zijn wetenschappelijk werk de gemeenschap moest dienen; hij  stierf  in armoede, anderen gingen met zijn ideeën aan de haal,  grote rijkdom en roem vergarend, onder hen Marconi en Edison.  

Belgrado (Београд) is de hoofdstad van de Republiek Servië (Република Србија). Welk een turbulente geschiedenis heeft deze natie (en de landen die haar omringen voortkomend uit de voormalig Joegoslavische Federatie) moeten meemaken, deel uitmakend van diverse staatsentiteiten, en sinds 2006 alleen verdergaand. Economische sancties, hyperinflatie in de periode 1992-1994 (21-1-1994 1 D-Mark = 13 triljoen 373 biljoen Dinar; inflatie op jaarbasis 5,578,000,000,000,000,000 %, op dagbasis 113 %), geruïneerde economie, lege winkels, schaarste, betrokkenheid in diverse oorlogen, NATO bombardementen in 1999.

Er is sindsdien veel gebeurd; de mensen, over het algemeen arm, maar willen verder. Politiek blijft turbulent, maar op 21-1-2014 zijn onderhandelingen begonnen aangaande haar kandidaatschap van de EU. Het leven in de hoofdstad is gemoedelijk, fietspaden, veel parken,  brede straten, ook druk. De stad wordt  doorsneden door de rivieren Sava en de Donau, die samenkomend verder gaan, overspannen door diverse bruggen, waaronder eentje (de Groene brug) gebouwd door de nazi's in 1942 (een held voorkwam dat de nazi's hem opbliezen), en als nieuwste  de fraai vormgegeven Ada Bridge, met een kostenplaatje van € 450 miljoen, het budget € 300 miljoen overschrijdend. Vlakbij deze brug ligt een eiland in de rivier de Sava, dat als recreatiegebied en strand wordt geütiliseerd. In de buitenwijken is veel nieuwbouw, maar op heel veel plekken kom je monstrueuse  vierkante blokbetonnen hoogbouw tegen, soms op haar eigen manier mooi. Ook kom je her en der restanten tegen van de NATO bombardementen van 1999, als ware het rotte tanden in een niet al te best gebit. De consequenties van deze bombardementen zijn nu merkbaar in een hoog (kinder)sterfte cijfer door kanker; in (soms nog niet geëxplodeerde) smartbommen is o.a. uranium verwerkt, NATO heeft (nog) niet haar verantwoordelijkheid genomen te helpen de rotzooi op ruimen die ze over de regio heeft "rond gestrooid".

Op mijn vraag hoe men de bombardementen ervoer werd ik verrast: na een paar dagen had men door dat NATO ('s nachts) heel gericht militair-strategische doelen onder  vuur nam, al gauw ging men niet meer naar de schuilkelders, maar ter bescherming ging men "feesten op de bruggen" om dezen met menselijk schild te behoeden voor destructie. De gevolgen echter waren snel merkbaar, daar ook elektriciteitscentrales werden vernietigd, wederom leidend  tot grote economische schade.

In Belgrado bevindt zich het graf van Josip Broz Tito in the House of Flowers. Zijn afscheidsceremonie was een der grootste in de historie, met vertegenwoordigingen uit bijna 200 landen. Tot de dag van vandaag is er bijna unaniem veel respect voor deze staatsman, in alle 7 voormalige Joegoslavische republieken. Naast een uiteindelijk vrij succesvolle economische politiek, zei Tito in 1948 "NEE" tegen  Stalin, en werd Joegoslavië een van de motors van de Beweging van Niet-Gebonden Landen. Daarmee werd het land een "soort vriend van iedereen" waaronder dus oost én west. Mensen hadden het economisch goed, men had een huis of appartement, men kon op vakantie, veelal zonder visum. Vrijheid van meningsuiting en religie was minder vanzelfsprekend en nationalistische gedachtes waren uit den boze. Een gevolg kon zijn internering op het eiland Goli otok, een concentratiekamp waar velen knettergek vandaan kwamen, misschien een smet op de blazoen van de voormalige Joegoslavische Federatie.

Wat ging er mis in de Joegoslavische Federatie  na het heengaan van Tito? Met het uit elkaarvallen van de voormalige Sovjet Unie en het verdwijnen van "het ijzeren gordijn" verloor Joegoslavië langzaam haar bevoorrechte onafhankelijke positie (en de daarbij horende financiële steun). Daarnaast groeide allerlei vormen van nationalistische uitingen en etno-religieuze spanningen. We zullen het nooit precies weten, maar iemand zeer intelligent en  welbespraakt verscheen ten tonele Slobodan Milošević, een volksmenner. Ik verwijs naar mijn stukje betreffende Prishtinë (Kosovë) over de Gazimestan speech die hij hield waarbij de toestroom van rond een miljoen mensen scandeerde: "we love you Slobodan, because you hate the muslims". Ik mag de `conclusie niet trekken, maar er zijn velen die denken dat hier het beginpunt lag voor veel (alle) ellende die over de regio heen kwam.  In het  hele voormalige Joegoslavische grondgebied zijn verhoudingen veelal  moeizaam tot de dag van vandaag.

Wat wij nodig  hebben zijn Europese politici met een inborst als van een "Tesla", onbaatzuchtig, de gemeenschap dienend, wars van eigenbelang. Ik kan er helaas niet zo gauw 1 noemen. Wat ik wel weet is dat  we dreigen de verkeerde kant op te gaan, nationalisme al om ons heen, zonder te kijken naar het brede belang (Europese - wereld - Verenigde Naties). En nu hebben we in Nederland (& in landen om ons heen) een volksmenner (leiding gevend aan een partij met vrijheid in het schild maar totalitair van karakter)  van het ergste soort, het type dat misschien wel kunstschilder had willen worden, iemand die potentieel intens veel houdt van zijn herdershond. Ooit hoop ik dat we leren van geschiedenis; als de WO-II te ver weg is, misschien kunnen we ons de beelden voor ogen halen wat zich relatief recentelijk heeft afgespeeld, bijvoorbeeld in bovengenoemde regio. Mij staan de nieuwsuitzendingen nog vers op het netvlies.  

De bredere vraag is willen we in vrede en blijdschap naast elkaar leven, of willen we een samenleving waar we onze buren haten. Het heeft ook te maken met de verdeling van inkomen en welvaart. Ik denk dat we in een Verenigd Europa met zijn allen veel blijer zijn met een  gemiddeld iets minder maar gelijkelijk verdeeld dan een  in een verdeeld versplinterd  Europa waar slechts enkelen (landen) het heel goed hebben. Ditzelfde gedachtegoed natuurlijk mondiaal.

Nationalisme is een rotting van een samenleving, het leidt tot niets dan narigheid. Ik ben bereid met hart en ziel de Europese  (en bredere)  gedachte uit te dragen tot een ieder hem heeft begrepen, ongeacht hoeveel energie het me kost.

Met mijn bezoek aan Servië is een eind gekomen aan mijn oorspronkelijk zelf gedefinieerde missie welke was elke land te bezoeken deel uitmakend van het voormalige Oostblok en enkele landen daarom heen, met uitzondering van staten waar ik heel veel moeite zou moeten doen voor het verwerven van een visum (Rusland en Belarus)

Als aanvulling enkele foto's in het mapje Belgrado (Servië).

Tot mijn volgende bericht, m.v.g, Paul